Η μονοήμερη εκδρομή με το σύλλογο του Προμηθέα οργανώθηκε κάπως βιαστικά και το βροχερό πρωινό του Νοέμβρη δεν προδιέθετε κανέναν για εξόρμηση στη φύση. Παρόλα αυτά ξεκινήσαμε με το λεωφορείο 20 άτομα με πρώτο προορισμό τη Γουμένισσα. Τόσο κοντά μας κι όμως άγνωστη τόσον καιρό.

   Το όνομα «Γουμένισσα» πάντα μου έφερνε αυτόματα στο νου εικόνες και ήχους από τις μπάντες των χάλκινων. Και η αλήθεια είναι πως με τα χάλκινα και το κρασί είναι συνυφασμένο το όνομά της. Όχι μόνο τις απόκριες που ακούμε το ζουρνά στη Νάουσα, αλλά και στα πανηγύρια ή στις μεγάλες και μικρότερες γιορτές είναι η πιο ιδιαίτερη εικόνα που μπορεί να προσφέρει στον επισκέπτη αυτή η κωμόπολη της Κεντρικής Μακεδονίας ( 69 χλμ. Βορειοδυτικά της Θεσσαλονίκης ) στους πρόποδες του Πάικου ( υψόμετρο 250 μ. ). Ακόμη και να μην είναι κάποια γιορτή, πάντως, υπάρχει πάντα η πιθανότητα την ώρα που περπατάτε στη συνοικία του Αγίου Γεωργίου, όπου ζουν λαϊκοί οργανοπαίκτες –κυρίως πνευστών–, να πετύχετε κάποιο αυτοσχέδιο γλέντι.

  Η πόλη μας είπαν έχει περίπου 4.500 κατοίκους και φημίζεται, εκτός από τα χάλκινα παραδοσιακά όργανα, για το καλό κρασί (Ο.Π.Α.Π.), τα καθάρια της νερά και το τσίπουρο. Η πλατεία, χαρακτηριστική με τον πλάτανο, όπως σε πολλά χωριά της περιοχής, υποδέχεται τους επισκέπτες με μια χαρακτηριστική βρύση στο κέντρο της, που έχτισαν οι Γάλλοι στρατιώτες και θυμίζει τις εποχές του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η περιοχή ήταν το επίκεντρο σκληρών συγκρούσεων. Στα γραφικά σοκάκια της παλιάς πόλης που περπατήσαμε ξεχωρίζουν τα κτίρια της προβιομηχανικής εποχής, τα χαρακτηριστικά κουκουλόσπιτα, αλλά και ο εντυπωσιακός ναός και μοναστήρι του Αγ. Γεωργίου. Εκατόν οκτώ (108) σπίτια της έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα με ελάχιστα ωστόσο δείγματα αναπαλαίωσης. Ευτυχώς έχουν γίνει κάποιες προσπάθειες, χάρη στην αγάπη μερικών Γουμενισσιωτών για τον τόπο τους. Ακόμη, γνωστά είναι τα παραδοσιακά εργαστήρια που κατασκευάζουν βαρέλια, λαϊκά όργανα, σαμάρια, αλλά και καλάθια, ζωντανοί θύλακες της χειροποίητης λαϊκής τέχνης και τεχνικής, που σπάνια συναντά κανείς σε άλλες πόλεις της Ελλάδας. Στη μικρή μας βόλτα προσκυνάμε στην Παναγία της Γουμένισσας και καταλήγουμε σε καφέ της πλατείας.

  Το ραντεβού με τον οινοποιό κ. Αϊδαρίνη μια ώρα αργότερα μας ανεβάζει τη διάθεση. Εξαιρετικός ξεναγός, μας εξηγεί τα πάντα για την παράδοση της αμπελουργίας στην περιοχή, τη διαδικασία μέχρι την εμφιάλωση και παλαίωση του κρασιού και μας οδηγεί στο κελάρι με τα δρύινα βαρέλια. Μας κερνάει ντόπιο κρασάκι στον πολύ όμορφο χώρο του οινοποιείου και μας μιλάει για τους δρόμους του κρασιού: «Τα τελευταία χρόνια η παλιά τέχνη της οινοποιίας, φαίνεται ότι έχει βρει το δρόμο της. Έτσι, το γνωστό ξινόμαυρο κρασί, αλλά και μια τοπική ποικιλία γνωστή με το όνομα «Νεγκόσκα», σε αναλογία τέσσερα προς ένα, δίνουν το πασίγνωστο κρασί Ονομασίας Προέλευσης Ανωτέρας Ποιότητας “Γουμένισσα”. Ο αμπελώνας της Γουμένισσας εντάσσεται στους “Δρόμους του Κρασιού”, μια εταιρεία αστικού, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που δημιούργησε η Ένωση Οινοπαραγωγών του Αμπελώνα της Μακεδονίας. Τα εντεταγμένα στο δίκτυο οινοποιεία της περιοχής είναι κυρίως στη Γουμένισσα: «Κτήμα Αϊδαρίνη», τηλ. 23430-42939, «Οινοποιείο Μπουτάρη», τηλ. 23430-41989, «Κτήμα Τάτση», τηλ. 23430-41053,«οινοποιείο Χατζηβαρύτη» τηλ. 23430-41236 και το «Κτήμα Λίγας», λίγο πριν από τα Γιαννιτσά, τηλ. 23820-24421 καθώς επίσης το «Κτήμα Τίτου Ευτυχίδη», τηλ / fax 2310-273620 στη Γουμένισσα.

  Η πόλη όμως έχει κι άλλα ταλέντα όπως είπαμε. Διατηρεί ζωντανή τη δική της μουσική ταυτότητα. Διάσημες σε όλη την Ελλάδα αλλά και διεθνώς, με τη συμμετοχή τους σε διαφορά φεστιβάλ ανά τον κόσμο, είναι οι μπάντες των χάλκινων πνευστών οργάνων. Τουλάχιστον τριακόσιοι είναι οι λαϊκοί οργανοπαίκτες που ασχολούνται λίγο ή πολύ με τα χάλκινα, που πλέον είναι ευρέως γνωστά ως «Τα Χάλκινα της Γουμένισσας». Η τιμή είναι λιγάκι τσουχτερή για όποιον θέλει να τα απολαύσει ζωντανά. Το λιγότερο 150 ευρώ την ώρα. Ίσως αν είσαι στα κέφια μετά το κρασάκι/τσιπουράκι να μη σου φαίνονται πολλά!

Μας είπαν ότι αξίζει να επισκεφθεί κανείς το εντυπωσιακό Λαογραφικό Μουσείο που έχει πρόσφατα ανοίξει στο γειτονικό χωριό του Ευρωπού, μιας και το λαογραφικό της Γουμένισσας υπολειτουργεί.

Στην έξοδο του δρόμου από την πόλη προς Γρίβα συναντάς τον παραδοσιακό νερόμυλο της οικογένειας Γιαπατζή που κατασκευάστηκε στα τέλη του 18ου αιώνα και αποτελεί ένα χαρακτηριστικό λαογραφικό στοιχείο της περιοχής. Ο νερόμυλος της οικογένειας Γιαπατζή λειτούργησε από το 1860 έως το 1970 για την παραγωγή αλευριού. Ο νερόμυλος ανακατασκευάστηκε το 2008 και είναι επισκέψιμος κάθε Τετάρτη από τις 9 το πρωί έως τις 2 το μεσημέρι και το Σαββατοκύριακο από τις 10 το πρωί έως τις 7 το απόγευμα.

 Εμείς συνεχίσαμε προς το μοναστήρι του Αγ. Ραφαήλ παίρνοντας το δρόμο για Γρίβα-Καστανερή. Ανηφορίσαμε αρκετά στον στενό φιδωτό δρόμο μέχρι τη μονή. Στα μπετά μεν η Μονή, σε ωραία τοποθεσία δε, με φοβερή θέα στον κάμπο. Ένα κεράκι, λίγα κάστανα που αγόρασαν μερικοί και πίσω στον κατήφορο για την ταβέρνα. Ή μάλλον το ξενοδοχείο που θα μας φιλοξενούσε για φαγητό. Λίγες οι επιλογές για μεγάλες παρέες όπως η δική μας. Ξενοδοχείο «Παρυφές» στο Γρίβα, τηλ. 2343042615, 6973881961 (Στάθης) με ωραίο κατσικάκι στη σούβλα όπως βεβαίωσε η παρέα.

 Για την Καστανερή  ακούσαμε ωραία πράγματα αλλά δυστυχώς ο δρόμος ήταν δύσκολος για το λεωφορείο και αποφασίσαμε να μην πάμε. Τις πληροφορίες όμως τις έχουμε! Πριν λίγο καιρό τελείωσαν εκεί με τη συγκομιδή των κάστανων. Μάλιστα , διοργανώνουν εδώ και πολλά χρόνια γιορτή «Κάστανο, κρασί, τυρί» στην περιοχή! Σε απόσταση λοιπόν 10 χλμ. βορειοδυτικά της Γουμένισσας, στις πλαγιές του Πάικου, η Καστανερή, είναι ένα γραφικό ορεινό χωριό που φημίζεται για τα κάστανά του και την υπέροχη θέα σε όλη την Αμφαξίτιδα και την πεδιάδα της Θεσσαλονίκης. Το χωριό είναι χτισμένο σε υψόμετρο περίπου 750-800 μέτρα. Οι κάτοικοί του είναι ντόπιοι Μακεδόνες ενώ έχει και πολιτιστικό σύλλογο με το όνομα “ΠΑΪΚΟ” Οι κάτοικοι του χωριού και κυρίως η οικογένεια Δογιάμα έπαιξαν μεγάλο ρόλο στο Μακεδονικό Αγώνα πολεμώντας τους Βούλγαρους στην κωμόπολη της Γουμένιτσας (Γουμένισσας), που τότε δρούσαν στην περιοχή. Ως ένδειξη ευγνωμοσύνης, οι κάτοικοι Γουμένισσας έδωσαν το όνομα του Γεωργίου (Γκόνου) Δογιάμα στο παλιό στρατόπεδο της Γουμένισσας. Οι κάτοικοι αδειάζουν το χωριό τον χειμώνα και μένουν μόνο λίγοι, ενώ το καλοκαίρι χρησιμεύει ως θέρετρο.

 Επίσης στο δρόμο προς το χωριό Κάρπη, σε ελάχιστη απόσταση από τη Γουμένισσα, θα βρείτε τη φυσική τοποθεσία «Δύο Ποτάμια», με τρεχούμενα νερά και πυκνό δάσος.

 Χωριά αυθεντικά, πυκνά δάση από καστανιές, οξιές και δρυς, καταπράσινα λιβάδια, σμαραγδένιες μικρές λίμνες και θαυμάσιοι καταρράκτες προσμένουν να τα ανακαλύψετε με αυτοκίνητο ή με τα πόδια στα απάτητα μονοπάτια του βουνού. Γι αυτό θα επιστρέψουμε να το διαπιστώσουμε την άνοιξη.

Πληροφορίες που συγκεντρώσαμε ψάχνοντας για την περιοχή 

(Πηγή: http://www.tanea.gr)  Αφήνοντας το χωριό Καστανερή, με κατεύθυνση τα Μεγάλα Λιβάδια θα συναντήσετε έπειτα από 5 χλμ. το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Πάικου (επισκέψεις κατόπιν συνεννόησης με το Δασαρχείο Γουμένισσας στο τηλ. 23430 41207). Μόλις 1,3 χλμ. πιο κάτω, στη θέση Πριματάρι , θα βρείτε ένα ξύλινο παρατηρητήριο με εντυπωσιακή θέα στο ομώνυμο φαράγγι. Από εδώ ξεκινάει μια πανέμορφη πεζοπορική διαδρομή πλάι στο ρέμα του Στραβοποτάμου. Σύντομα το τοπίο μεταμορφώνεται. Τα πυκνά δάση δίνουν τη θέση τους σε ένα γυμνό οροπέδιο κυκλωμένο από ομαλές κορυφές. Εδώ στο υψηλότερο οροπέδιο του Πάικου στα 1.200 μ. απλώνονται τα Μεγάλα Λιβάδια, που αν και βλαχοχώρι δεν φημίζεται τόσο για τα τυροκομικά προϊόντα του, αλλά για τις εξαιρετικής ποιότητας πατάτες του. Στην κεντρική πλακόστρωτη πλατεία, πλάι στο μνημείο των πεσόντων του Μακεδονικού Αγώνα, βρίσκεται χαραγμένη σε μια μαρμάρινη στήλη η ιστορία του οικισμού. Το χωριό έφτιαξαν στα 1769 βλαχόφωνοι Έλληνες από τη Μοσχόπολη μετά την καταστροφή της πόλης τους, ενώ στα τέλη του 18ου αιώνα εγκαταστάθηκαν σε αυτό νέοι μέτοικοι από διάφορα βλαχοχώρια της Πίνδου. Ο οικισμός εξελίχθηκε σε έναν από τους μεγαλύτερους της Κεντρικής Μακεδονίας στις αρχές του 20ού αιώνα και αποτέλεσε ένα από τα προπύργια του ελληνισμού κατά τον Μακεδονικό Αγώνα, ώσπου πυρπολήθηκε και καταστράφηκε ολοσχερώς το 1944 από τους Γερμανούς. Ξεκινώντας από τα Μεγάλα Λιβάδια με προορισμό τον Αρχάγγελο, ετοιμαστείτε να απολαύσετε μια από τις ωραιότερες ασφάλτινες διαδρομές της περιοχής. Μόλις 700 μ. από τον οικισμό αντικρίζετε ένα πανέμορφο θέαμα: στα δεξιά του δρόμου, ανάμεσα σε πατατοχώραφα και κατάφυτες λοφοπλαγιές, ξεπροβάλλει μια μικρή λίμνη, ενώ μπροστά σας ορθώνεται ο εντυπωσιακός ορεινός όγκος της Τζένας. Μπορείτε να αφήσετε το αυτοκίνητό σας στον μικρό χώρο που υπάρχει παραπλεύρως της ασφάλτου για να θαυμάσετε το τοπίο και έπειτα να συνεχίσετε με μόνιμη συντροφιά τα καταπράσινα λιβάδια, τις ομαλές πλαγιές και τις άγριες κορυφές του γειτονικού βουνού.

Και λίγες πληροφορίες για τις μονές……

Ιερά Μονή Αγίου Ραφαήλ

 Χτισμένη μέσα στις καταπράσινες πλαγιές του Πάικου, σε υψόμετρο 600 μ. και σε απόσταση 7 χλμ. από τη Γουμένισσα, αγναντεύει την κοιλάδα του Αξιού. Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στην αρχιτεκτονική του ναού η οποία συνδυάζει τον αθωνικό τύπο με στοιχεία της Κωνσταντινούπολης (πτυχωτός εσωτερικά κεντρικός τρούλος, 4 δορυφόροι τρούλοι,τρούλοςπάνω από την Αγία Τράπεζα, χοροί, παρεκκλήσια, τρούλος λιτής, εξωτερικό αίθριο). Το εντυπωσιακό χειροποίητο ξυλόγλυπτο τέμπλοτου παρεκκλησίου των Μυροφόρων είναι έργο πατέρων της ιστορικής σέρβικης Μονής Ντέτσανι (14ος αιώνας). Είναι εντυπωσιακό το χειροποίητο ξυλόγλυπτο τέμπλο του παρεκκλησίου των Μυροφόρων, έργο πατέρων της ιστορικής σέρβικης Μονής Ντέτσανι. Στη μονή φυλάσσονται και τμήματα ιερών λειψάνων των αγίων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης.

Ιερά Μονή Παναγιάς

 Η Ιερά Μονή Παναγίας Γουμένισσας, στο νομό Κιλκίς, αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προσκυνήματα της Μακεδονίας και υπήρξε το εκκλησιαστικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής για αιώνες. Παράλληλα, η μονή αποτέλεσε την αφορμή να δημιουργηθεί η ομώνυμη πόλη της Γουμένισσας, γύρω από το ιστορικό αυτό μοναστήρι, όπου εκτίθενται σε προσκύνηση η θαυματουργός εικόνα της «Παναγίας Γουμένισσας» και λείψανα πολλών αγίων. Στο εσωτερικό του Ναού διασώζεται περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο και πλήθος εικόνων του 18ου και 19ου αιώνα. Το σημερινό Καθολικό είναι κτίσμα του τέλους του 17ου αιώνα μ.Χ.

 Το μοναστηριακό συγκρότημα σήμερα, περιλαμβάνει τον Ναό της Παναγίας, το νέο παρεκκλήσι της Αγίας Ζώνης, το αρχονταρίκι και τα κελιά της δεκαμελούς ανδρικής μοναστικής αδελφότητας. Ηγούμενος είναι ο Αρχιμανδρίτης Αγαθάγγελος.

Ιστορικά στοιχεία

 Η μονή ιδρύθηκε το 14ο αιώνα. Υπήρξε από το 1346 και για αιώνες, μετόχι της Ιεράς Μονής Ιβήρων του Αγίου Όρους. Από το 1951 κατέστη ανεξάρτητη μονή. Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, Τούρκοι και Τουρκαλβανοί ληστές λεηλάτησαν το μοναστήρι και για να τιμωρήσουν την αντίσταση των μοναχών, κρέμασαν τον Ηγούμενο της μονής σε ένα πλατάνι στο δάσος, όπου σήμερα βρίσκεται η κεντρική πλατεία της Γουμένισσας. Έτσι, σε ανάμνηση της μαρτυρικής θυσίας του Ηγουμένου, το χωριό ονομάστηκε Ηγουμένισσα και κατά συγκοπή Γουμένισσα.Το 1951 επανασυστήθηκε η Ιερά Μονή της Παναγίας Γουμενίσσης και ελλείψει μοναχών, μετατράπηκε σε Ιερό Προσκύνημα, διατηρώντας όμως σε ισχύ το μοναστηριακό καθεστώς. Ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Γουμενίσσης κ. Δημήτριος επάνδρωσε και πάλι τη μονή με δραστήρια αδελφότητα το 1991.

TIPS

Τι θα φάω;

Στη Γουμένισσα ν’ αναφέρουμε την ταβέρνα «Το τζάκι», στην οδό Εθνικής Αντιστάσεως, Το Τζάκι 12,520   Τηλ.: 23430/41020   Ανοιχτό: Όλο το χρόνο, καθημερινά, μεσημέρι-βράδυ (καθημερινές μεσημέρι με τηλέφωνο), ταβέρνα «Γιώργος» στην πλατεία.

Στο χωριό Καστανερή η πολύ καλή ταβέρνα «Αργαλειός» και η «Πλατεία» (τηλ. 2343023946/6946058280-Γιάννης Μάρης) ) με ντόπιες σπεσιαλιτέ: χοιρινή τηγανιά, ντόπιο λουκάνικο, γουρουνόπουλο κ.ά. (τις μέρεςτης συγκομιδής των καστάνων η ταβέρνα παραμένει κλειστή). Το εστιατόριο του ξενώνα «Μοσχόπολις» στα Μεγάλα Λιβάδια, ενώ για καφέ, ποτό και τσιπουρομεζέδες θα πάτε στο «Κάζα ντι Λέμνου».

Αγορές: Στο χωριό Γρίβα λειτουργεί η οικοτεχνία «Οι Γουμένισσες», όπου και θα αγοράσετε γλυκά κουταλιού, τραχανά, χυλοπίτες, μαρμελάδες και βότανα του βουνού, τηλ. 23430-43455. Γουμένισσα – Καστανερή 12 χλμ. (άσφαλτος)

Ο συνδυασμός τοπίου, κρασιού, μακεδονίτικης κουζίνας και φιλοξενίας καθιστούν τη Γουμένισσα ανερχόμενο προορισμό για εναλλακτικές, φυσιολατρικές αποδράσεις. Εμείς πάντως θα την ξανατιμήσουμε για να απολαύσουμε τις αποχρώσεις των φυλλοβολών δέντρων στο Πάικο το φθινόπωρο αλλά και την άνοιξη επίσης για περπατήματα στα κατάφυτα δάση του βουνού.

ΧΑΛΚΙΝΑ ΓΟΥΜΕΝΙΣΣΑΣ ΤΗΛ. ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ 6979450334 & 6974986553  Ασαρτζής Σάκης 6976678255 (κορνέτα)